ج- نخل گرداني:دربعدازظهرروزعاشورا بلافاصله پس ازپايان مراسم عزاداري مردمي كه ساعت ها درعزاي امام حسين برسر و سينه زده و به تفصيل عزاداري كرده اند تازه شروع به نخل گرداني مي كنند.چون دراين روزحتماً بايد نخل رابه سلطان رشيد(2) ومزاربالا(مزارمتروكه وقديمي ميبد) ببرندكه بيش از3كيلومترتا ميدان فاصله دارد ومدفن باني و اولين باباي نخل دراين مزاراست ، مردم معتقدند اگرنخل را به اين مكان نبرند درآن سال حتماً بلایي برسرشان نازل خواهدشد .حتي يك باركه به علت مصادف بودن محرم با زمستان وريزش برف موفق به اين كار نشدند وبا آمد وعده زيادي تلف شدند.

درلحظه اي كه مي خواهند نخل را بلند كنند همه كساني كه گوسفندي نذردارنددرجلوي نخل دريك صف مي ايستند و به محضي كه براي ايجاد هم آهنگي در بلندكردن نخل "ياعلي" گفته شد، گوسفندها را سر مي برند . طبق يك رسم ديرينه سر اين گوسفندان را به سلماني محل كه درايام سوگواري نقش شير را ايفا مي كند می دهند ( درباور مردم شیر بعد ازحرکت قافله اسرا به سوی شام از پیکر شهدا حفاظت می کرد تا حیوانات وحشی به آن ها آسیبی نرسانند )  او نيز همه ی آنها را مي پزد و به عنوان تبرك به خانه ی بزرگان وريش سفيدان مي برد. آنها نيز در ازاء اين هديه پول يا شيريني به سلماني مي دهند.

وقتي نخل را بلندكردند سه دفعه دوركلك مي چرخانند، بعد به زمين مي گذارند وتبيزه هاي آن را باز مي كنند تا هم ازكوچه ها به راحتي بگذرد وهم وزن آن سبك تر شود وآیينه ها نشكند، درسالهاي پيش كه خياباني وجودنداشت درتمام مسير بايد ازكوچه هاي تنگ و باريك مي گذشتند وتقريباً نيمي ازميبد را دورمي زدند، بارها درطول مسير مجبور مي شدند نخل را زمين بگذارند وبا تمهيدات زياد از پيچ هاي  باريك رد كنند ظاهراً بار اول در يك مورد با مشكل جدي برخوردكرده اند كه خاطره ی آن هنوز در ذهن ها باقي است  درمحله كوچكkuok)) درپيچ يك كوچه تنگ ديواري وجود دارد كه به آن " جل چسبون" مي گويند ، معروف است باراول كه خواسته اند نخل را از اين پيچ عبوردهند به ديوارگير كرد به طوري كه راه رفت و برگشتي باقي نماند. دراثر اين پيش آمد باباشفيع به شدت متأثر شد، وآن قدرسر را به نخل كوبيد و استغاثه كرد تا ديوار باصداي مهيبي خود را از سر راه نخل كناركشيد و راه را باز كرد.از آنروز اين ديوارحرمتي يافت به طوري كه هنوزمردم به آن دخيل مي بندند وحاجت مي طلبند ، البته چون جایي براي بستن دخيل ندارد، نخ وپارچه به آن مي چسبانند و به همين دليل به "جل چسبون "شهرت يافته است.

درطي اين مسيرطولاني نخل درگذر بسياري از محلات قرارمي گيرد كه مردم هر محله به انحاء مختلف به آن اداي احترام مي كنند . بعضي حتي از بالاي پشت بام خانه اشان گلاب يا نقل روي نخل مي پاشند، يا اگر نذر داشته باشند درجلوي آن گوسفند مي كشند ، پس ازآنكه نخل به محل اوليه بازگردانده شد ، ازكساني كه زيرنخل يا همراه آن بوده اند با ناهارپذيرایي مي شود.

نخل بندي ونخل گرداني درديگر محلات وروستاهاي ميبد نيز مرسوم است و هرمحله يك روز مخصوص را به نخل گرداني اختصاص داده اند كه درآن روزنخل را به زيارتگاه يا قبرستان مي برند ، مثلاً درمحمودآباد روز اول ماه صفر نخل را به قبرستان مي برند و در آنجا تعزيه مي خوانند ، شورك روز اربعين به محلي به نام خواجه كه قدمگاه خضراست می برند، مهرجرد روز29صفر به "خديجه خاتون" كه زيارتگاهي است مي برند. اما درنخل بندي همه روزاول محرم مي بندند و روز آخر صفر باز مي كنند.

اخيرا مراسم مشابه آن را دركاشف آباد انجام مي دهند كه به تقليد از اين مراسم حتي دفترفاتحه خواني هم تهيه كرده اند ولي هنوزضوابط مشخصي پيدا نكرده است ، به طوري که هركس برود و بگويدنام مرده ی ما را براي فاتحه خواني بنويس مي نويسد ، اين نخل را روزقبل ازمحرم به فاطميه مي آورند و روزعاشورا به كاشف آباد برمي گردانند.

سابقه ونقش اجتماعي نخل گرداني : سابقه ی اين شيوه نخل گرداني دقيقاً مشخص نيست ، درسلسله انساب باباهاي نخل اولين نام "باباشفيع" است كه طبق نوشته ی روي يكي از شمشيرهاي وقفي او ( بنا به قول معمرين) حدود چهارصدسال پيش مي زيسته است.چنين پيشينه اي قول كساني راكه سابقه ی نخل گرداني را به دوره صفويه مربوط مي دانند تأييد مي كند ، هرچند مردم باباشفيع را اولين باني نخل ونخل گرداني نمي دانند.نخل به منزله ی تابوت امام حسين و بردن آن به قبرستان يك حركت نمادين است ، اين عمل بخصوص ازاركان مراسم سوگواري ماه محرم محسوب مي شود و اهميت فوق العاده دارد، بطوري كه نه تنها به شركت در اين مراسم فخر و مباهات مي كنند بلكه حتي طرح نام شخص درروزهاي نخل گرداني ازافتخارات خانواده ها محسوب مي شود و فرايند آن تشويق افرادخير و نيكوكار و برقراري وحدت بين افرادجامعه است، وجودقانونمندي هاي زير درمراسم مذكور اين نقش را باز مي كند

1-دستك فاتحه دراصل شجره نامه ی باباهاي نخل است كه نقش يادنامه دارد ولي در بين اسامي نام افرادي به چشم مي خورد كه باباي نخل نبوده اند. از قديم رسم بودكه نام دوگروه ديگر نيز پس ازفوت دراين دستك مي نوشتند، تادراين روزبزرگ وعزيز او را ياد كنند

الف- نام افرادي كه مصدر امورخيريه و سازنده ی اماكن خيريه بخصوص اماكن مذهبي مثل مسجد و ميدان بودند

ب- نام افرادي كه پايگاه ومنزلت اجتماعي داشتند وبزرگ و معتمدمحل بودند.البته براي واردكردن اين  نام ها بايد يك كله قند به بابا مي دادند تا نام مورد نظر را در دفتر وارد كرده ودر روز موعود براي فاتحه خواني بخواند

2-براي اين كه همه ی مردم از فيض شركت دراين مراسم بهره مندباشند، مسؤليت هاي مختلف نخل بندي ونخل گرداني بين همه ی محله ها وحتي خانواده ها  تقسيم شده بود، حتي بلندكردن هر"پاده" به بزرگ يك خانواده اختصاص داشت واين افتخاردرخانواده اش موروثي بود

3-  نخل عامل مؤثري درايجاد وحدت بين مردم دو محله نيز بود. محله ی فيروزآباد خود به دو زيرمحله ی   الا(sarbâlâ)  سربالا    ) و"دروگ" (darvog) تقسيم شده است كه محله گرایي  و رقابت شديدي دربين آن ها     حاکم است وگاهي رقابت به اختلاف مي انجامد و درگيري ها اوج مي گيرد و حتي به زد وخورد مي كشد. ولي  نخل به محله" سربالا" وميدان به محله "دروگ "تعلق دارد ، روزاول محرم مردم محله ی دروگ موظفند نخل را به محله ی خود بياورند و روزعاشورا محله ی"سربالا" بايد نخل را به محله ی خود باز گردانند.اين كار به تلا شهای مشتركي نيازداردكه براي انجام آن ناچاربايد اختلافات خود راكناربگذارند.

تحولات نخل برداري:

1-افزوده شدن نام شهداء درفهرست“دستك“ (دفتر) باباي نخل براي فاتحه خواني است ، نكته اي كه بامشاهده اين دفتربه آن پي بردم ،طبقه بندي اسامي كساني بود كه دراين روز بايد براي آنها فاتحه خوانده شود ، نام شهداءرا به احترام دراول آورده بعدنام علما ، سادات ، بزرگان ، دراويش ، افراد متفرقه و درآخر نام باباهاي ميدان بود

2-قرباني: درآن روزها براي نخل درروزاول محرم قرباني كردن معمول نبود و حال آنكه اكنون با ورود نخل به ميدان ده ها گاو وگوسفند درمقابل آن قرباني كردند ، آن هم گاوهاي نژاد هلندي كه هريك چندصدكيلوگوشت دارد وقيمت آنها تا دوميليون تومان هم مي رسد، اين گاوها به قدري فربه و بزرگ بودندكه براي انتقال لاشه ی آن هابه خارج از ميدان ازجرثقيل وتريلي كمك گرفتند

3-توزيع گوشت قرباني: درآن زمان گوشت قرباني را بين مردم توزيع مي كردند ولي امروزه ازگوشت اين قربانيان درطول دهه محرم غذاهاي نذري طبخ وبين مردم توزيع مي شود .

نظرات شما عزیزان:

محمدعلی

ساعت14:25---2 آذر 1391

استفاده کردم

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: